"Από εδαφοκλιματική άποψη ο αμπελώνας πάνω από τον Κορινθιακό Κόλπο είναι ένας από τους ωραιότερους του κόσμου"
Οι οίνοι της Αιγιάλειας από το 1990 και μετά, παράγονται συστηματικά από τα οργανωμένα οινοποιεία της Αιγιάλειας. Είναι οίνοι ΠΟΠ/ΠΓΕ που απέκτησαν φήμη άμεσα συνδεδεμένη με τη γεωγραφική περιοχή καταγωγής τους. Είναι οίνοι με τυπικότητα και ιδιαίτερους ποιοτικούς χαρακτήρες. Κατ’ αρχήν οι λευκοί οίνοι από την γηγενή ποικιλία Ροδίτης για τους οποίους παγκόσμιοι γευσιγνώστες έχουν εκφραστεί επανειλημμένα με προφανή ενθουσιασμό, διακρίνοντας πάντα την τραγανή γεύση και το μεταλλικό terroir της Αιγιάλειας:
Στα ερυθρά κρασιά θα βρούμε επίσης φρέσκα φρουτώδη κρασιά είτε από τις γηγενείς ποικιλίες όπως η Μαυροδάφνη και το Μαύρο Καλαβρυτινό είτε από διεθνείς όπως το Merlot και το Cabernet Sauvignon. Το τελευταίο καθώς και το Syrah μας δίνουν επίσης γοητευτικά κρασιά μακρόχρονης παλαίωσης.
Τέλος η μεγάλη παράδοση της περιοχής στην τέχνη της οινοποίησης μας προσφέρει τόσο γλυκά κρασιά από Μαυροδάφνη και Μοσχάτο όσο και ημιαφρώδεις οίνους.
Η απαράμιλλη ποιότητα και η ξεχωριστή γοητεία των κρασιών της Αιγιάλειας, έχει ως γενεσιουργό αιτία μια σειρά από χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την ίδια την περιοχή, τον Αμπελώνα δηλαδή, των Πλαγιών της Αιγιαλείας.
Ας τα ανακαλύψουμε.
Γεωμορφολογία της περιοχής: Η μήτρα της ποιότητας
Η Αιγιάλεια είναι ένας ημιορεινός και ορεινός απέραντος αμπελότοπος ο οποίος διαιρείται σε επιμέρους αμπελοτόπια από βαθιές χαράδρες που έχουν διαμορφώσει οι ποταμοί εκβάλοντας τα νερά τους, από την ορεινή Πελοπόννησο, στον Κορινθιακό κόλπο (Φοίνικας , Μεγανίτης , Σελινούς , Κερυνίτης , Βουραϊκός , Κριός , Κράθις).
Η παραθαλάσσια πεδινή ζώνη της Αιγιαλείας έχει πολύ μικρό πλάτος (από 500 – 2000 μέτρα), Σε μερικά σημεία μόλις που χωράει να περάσει ο αυτοκινητόδρομος και το τραίνο. Καλλιεργείται με εσπεριδοειδή και ελιές.
Ανεβαίνοντας υψόμετρο , στις πλαγιές, έως τα 300 μ. καλλιεργούνται σταφίδες (Μαύρη κορινθιακή) και ελιές.
Στην πλαγιές από τα 300 έως τα 800 μ. καλλιεργούνται κυρίως κορινθιακή και αμπέλια για κρασί.
Στην ζώνη έως τα 800 – 1000 m καλλιεργούνται αμπέλια και κορινθιακή.
Το σύνολο των οιναμπέλων της αμπελουργικής Αιγιάλειας είναι 12000 στρέμματα, τα μεγάλη πλειοψηφία τους φυτεμένα με την παλιά Ελληνική ποικιλία Ροδίτης (περ. 9000 στρ.)
Επιπλέον η Μαύρη κορινθιακή σταφίδα καλλιεργείται σε άλλα 48.000 στρέμματα, συμμετέχοντας αποφασιστικά στην διαμόρφωση των υπέροχων αμπελουργικών τοπίων της περιοχής. Δηλαδή η ζώνη της Αιγιαλείας περιλαμβάνει συνολικά 60.000 στρ. αμπέλων εκ των οποίων 12,000 στρ. οινοποιήσιμα σταφύλια και αποτελεί μια από τις πιο μεγάλες αμπελουργικές ζώνες της χώρας.
Συνέχεια αυτών των στοιχείων καταγράφεται ο ανθρώπινος παράγοντας που αποτελείται από πολυάριθμους αμπελουργούς, έμπειρους από γενιά σε γενιά στην καλλιέργεια του αμπελιού. Σε μερικές από τις κοινότητες της ημιορεινής ζώνης που μελετήθηκαν οι δραστηριότητες των κατοίκων είναι σε ποσοστό 82% δραστηριότητες γεωργικού τομέα, ενώ σε ποσοστό 46,2% ανέρχονται οι άμπελοι στο σύνολο των γεωργικών χρήσεων γης. Αντίστοιχα είναι η πραγματικότητα και στις υπόλοιπες ημιορεινές και ορεινές κοινότητες της ζώνης της Αιγιαλείας.
Εκτός από την περιοχή του Δήμου Αιγιαλείας στην παραγωγή των οίνων Π.Γ.Ε. Πλαγιές Αιγιαλείας περιλαμβάνονται και περιοχές που βρίσκονται στα διοικητικά όρια του Δήμου Καλαβρύτων (κοινότητες Βιλιβίνας, , Δουμενών, Ζαχλωρούς , Πλατανιώτισας, Πετσάκων ,Κερπινής, Κορφών, Δροσάτου, Σκεπαστού κ.ά.)
Η δημιουργία των ορεινών πλαγιών είναι αποτέλεσμα των γεωλογικών κινήσεων που γέννησαν και τον Κορινθιακό Κόλπο. Πολλές από αυτές είναι ενεργές μέχρι σήμερα. Οι πλαγιές αυτές ανυψώθηκαν μέχρι και 2000μ από το σημερινό επίπεδο της θάλασσας και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα την ανοδική τους πορεία. Η ανύψωση δημιούργησε έντονα ανάγλυφα με υψηλές κλίσεις. Το μέσο υψόμετρο στην περιοχή Αιγιάλειας-Καλαβρύτων είναι 862μ. και η μέση κλίση της 33,5%!
Η περιοχή που σήμερα βρίσκεται στα 840μ, εκεί που είναι οι αμπελώνες, ήταν παλαιές ακτογραμμές που ανυψώθηκαν. Ακόμα και σήμερα οι αμπελουργοί συναντούν στοιχεία της θάλασσας: στρογγυλεμένες κροκάλες και όστρεα ξεχασμένα από αιώνες.
Το Κλίμα στις Πλαγιές της Αιγιάλειας
- του μεγάλου υψόμετρου
- του έντονου ανάγλυφου
- της βορεινής έκθεσης των πλαγιών
- της γειτνίασης με τη θαλάσσια λεκάνη του Κορινθιακού Κόλπου
- των ανέμων που κυριαρχούν
Ο ρόλος του υψόμετρου
Στην αμπελουργική Αιγιάλεια η θερμοκρασία μειώνεται 0,72°C κάθε 100μ καθώς ανεβαίνουμε προς τις κορυφές.
Αντιστρόφως ανάλογα λειτουργούν οι βροχοπτώσεις που αυξάνονται με το υψόμετρο. Στην περιοχή έχουμε αύξηση 46mm νερού κάθε 100μ. καθώς ανεβαίνουμε προς τα πάνω.
Οι διαφοροποιήσεις αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικές και πολύ ευνοϊκές για την ανάπτυξη των κλημάτων σε σχέση με το μεσογειακό κλίμα της χώρας μας.
Θάλασσα και βουνό μαζί!
Στους αμπελώνες των πλαγιών λειτουργεί ένα φυσικό κλιματιστικό φαινόμενο! Τα ρεύματα αέρα μπαίνουν σε κίνηση από τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ θάλασσας και βουνού.
Το καλοκαίρι η θάλασσα έχει σταθερή θερμοκρασία 24°C ενώ το βουνό το μεσημέρι έχει πολύ υψηλή (πχ 30°C) και το βράδυ πολύ χαμηλότερη (18°C). Τα ψυχρότερα ρεύματα αέρα έχουν την τάση κινούνται πάντα χαμηλά σε επαφή με το έδαφος. Έτσι το μεσημέρι η «αύρα» από τη θάλασσα δροσίζει τα αμπέλια ενώ τη νύχτα το «κατάντι» από τα βουνά κρατά τη θερμοκρασία χαμηλή.
Αυτή η ροή αέρα δροσίζει τις πλαγιές φυσικά, κάνοντας το κλίμα ευνοϊκότερο για την βιολογική ανάπτυξη των αμπελιών.
Ο ρόλος του ανάγλυφου της περιοχής
Ο προσανατολισμός των Πλαγιών της Αιγιάλειας είναι βόρειος, βορειοανατολικός, επιτρέποντας έτσι στα δροσερά μελτέμια να επιδρούν ευνοϊκά στους αμπελώνες τους δύσκολους μήνες του καλοκαιριού. Οι δυο κύριοι άνεμοι που πνέουν στην περιοχή είναι ο Βοριάς (βορειοανατολικός άνεμος) και ο Μαΐστρος (βορειοδυτικός).
Στα νότια, πίσω από τις «πλάτες» των αμπελώνων βρίσκονται 4 ψηλά βουνά (Παναχαικό 1926μ, Χελμός 2355μ, Ερύμανθος 2224μ και Κυλλήνη 2374μ) που δημιουργούν ένα αξεπέραστο φράγμα για τους ζεστούς νοτιάδες που ανεβαίνουν από την Μεσόγειο και την Αφρική, προστατεύοντας έτσι τους αμπελώνες από τους καύσωνες του καλοκαιριού!
Οι ισχυρές κλίσεις του εδάφους βοηθούν τη στράγγιση του εδάφους..
Οι διαφορές θερμοκρασίας & ανάπτυξη αρωμάτων του κρασιού
Η οινολογική έρευνα ανέδειξε έναν κλιματικό παράγοντα που αποδείχτηκε καθοριστικός στη δημιουργία αρωμάτων και μηλικού οξέος, ιδίως για τις λευκές ποικιλίες και τα λευκά κρασιά. Είναι οι μεγάλες θερμοκρασιακές διαφορές που παρατηρούνται στους αμπελώνες μεταξύ ημέρας και νύχτας. Οι ορεινοί αμπελώνες πλεονεκτούν σε αυτόν τον τομέα δικαιώνοντας παρατηρήσεις αιώνων. Στις Πλαγιές Αιγιάλειας η διαφορά αυτή είναι από τις υψηλότερες και ξεπερνάει τους 10οC φτάνοντας συχνά τους 20 οC.
Οι Ποικιλίες Σταφυλιών
Οι Λευκές ποικιλίες
Η ορεινή Αιγιάλεια είναι η Μέκκα των λευκών ποικιλιών.
Το κλίμα, το υψόμετρο και το ανάγλυφο των πλαγιών της δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν στον σχηματισμό αρωμάτων, την παρουσία του μηλικού οξέος και το χαμηλό pH, δημιουργώντας λευκά κρασιά υψηλής ποιότητας.
Οι λευκές ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι Ροδίτης, Μαλαγουζιά, Σιδερίτης,Λαγόρθι, ,Ασύρτικο, Κυδωνίτσα, Μαλβαζία, Μοσχάτο Λευκό ,Ρομπόλα, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling , Viognier.
Ροδίτης
Πάνω απ’ όλες τις ποικιλίες , η ορεινή Αιγιάλεια έχει ταυτιστεί με τον «κόκκινο» Ροδίτη. Η φλούδα του μπορεί να έχει γεμάτο ρόδινο χρώμα όμως δίνει ένα εξαιρετικό λευκό κρασί. «Αν υπήρχε τεστ ευφυΐας για τις ποικιλίες, τότε ο Ροδίτης σίγουρα θα συγκέντρωνε τον υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης.» αναφέρει μια σύγχρονη οινογράφος, δηλώνοντας έτσι την ικανότητα προσαρμογής αυτής της ποικιλίας, την άμεση ανταπόκρισή της στις κλιματικές αλλαγές και τις διαφορετικές πρακτικές καλλιέργειας που εφαρμόζουμε. Αυτά τα στοιχεία είναι που την έχουν βοηθήσει να επιβιώσει αιώνες και την καθιστούν πλέον διαχρονική! Τις ρίζες της ποικιλίας του Ροδίτη τις συναντάμε βαθιά χωμένες πίσω στην ιστορία. Τα δυο ονόματά της , Ροδίτης και Αλεπού, αναφέρονται ήδη στον Πλίνιο (1ος αι μχ) ενώ ένα στιχούργημα του 1600μΧ που διασώθηκε από την Ζάκυνθο μας βεβαιώνει πως καμιά ποικιλία της εποχής εκείνης δεν φτάνει την ποιότητα του Ροδίτη «μα κειός που όλα τα φουμίζει είναι ο κόκκινος Ρογδίτης». Είναι ποικιλία παραγωγική, όψιμη και σχετικά ανθεκτική στην ξηρασία. Προτιμά ελαφρά εδάφη, μέσης γονιμότητας και περιοχές με υψόμετρο, γι αυτό και η καρδιά του Ροδίτη χτυπάει στην ορεινή Αιγιάλεια όπου και βγάζει τον καλύτερο χαρακτήρα του. Ο Ροδίτης και η περιοχή αναγνωρίζονται ήδη ως ζώνη ΠΟΠ Πάτρα αλλά πολλοί υποστηρίζουν πως πρέπει να αναγνωριστεί ως ξεχωριστή ζώνη ΠΟΠ .
Μαλαγουζιά
Η ελληνική ποικιλία Μαλαγουζιά, ήρθε πρόσφατα στο προσκήνιο. Από την περιοχή καταγωγής της μας χωρίζει μόνο η γέφυρα Ρίου-Αντίρριου. Την καλλιεργούσαν οι βοσκοί της εποχής στις ορεινότερες κοινότητες σε υψόμετρο 1100μ και ως πρώιμη ποικιλία ωρίμαζε κοντά στα μέσα Σεπτέμβρη (Χαράλαμπος Κοτίνης) . Είναι μια ανθεκτική ποικιλία που δίνει καλά αποτελέσματα σε ξηρά κλίματα, επικλινή ευάερα εδάφη και σχετικά φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, όπως ακριβώς οι πλαγιές της Αιγιάλειας.
Σιδερίτης
Ο Σιδερίτης είναι ερυθρωπή ποικιλία που καλλιεργείται κυρίως στην περιοχή μας. Παίρνει το όνομα του από το ‘σίδερο’ καθώς η φλούδα του είναι πολύ σκληρή. Παρουσιάζει ζωηρή ανάπτυξη, είναι παραγωγική με μεγάλες ρόγες και μεγάλα τσαμπιά. Είναι όψιμη ποικιλία και ωριμάζει αρχές Νοεμβρίου! Ο Σιδερίτης δίνει τραγανά λευκά κρασιά με αρώματα εσπεριδοειδών, λευκών λουλουδιών, πράσινων και κίτρινων φρούτων αλλά και λευκού πιπεριού. Το σώμα του εμφανίζεται μέτριο, με μέτριο αλκοόλ και ζωηρή οξύτητα.
Λαγόρθι
Το λαγόρθι βρίσκεται κυρίως στην περιοχή μας και είναι παλιά ποικιλία των Καλαβρύτων. Δίνει κρασιά με εξαιρετικά απαλό, ασημοκίτρινο χρώμα και μύτη μέτριας έντασης, με εξαιρετική κομψότητα, που εστιάζει στον ορυκτώδη χαρακτήρα και στα άνθη. Το στόμα είναι λεπτό και διαθέτει καθαρότητα, και χαμηλό βαθμό αλκοόλης, αφού το λαγόρθι είναι μια ποικιλία που μπορεί να ωριμάσει αρωματικά και γευστικά με μόλις 12% ή και χαμηλότερο εν δυνάμει αλκοόλ.
Οι Ερυθρές Ποικιλίες
Οι ερυθρές ποικιλίες της περιοχής δεν είχαν αναπτυχθεί ιδιαίτερα και αρκούνταν στην γενική ονοματολογία «Μαυρούδια» που περιείχαν το Χοντρόμαυρο και το Ψιλόμαυρο Καλαβρύτων αλλά και τις ενδιαφέρουσες ποικιλίες Βολίτσα Μαύρη και Μαύρο Καλαβρυτινό..
Οι νέοι οινοποιοί στράφηκαν στις διεθνείς ποικιλίες που δίνουν εξαιρετικά κρασιά ,παλαιωμένα ή φρέσκα: Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Syrah, και Merlot. Από αυτές προκύπτουν κρασιά με χαρακτήρα κα την ισχυρή προσωπικότητα των πλαγιών της Αιγιάλειας..
Το Syrah καλλιεργείται στα οροπέδια όπου τα κόκκινα εδάφη έχουν όξινο pH ενώ το Cabernet Sauvignon αναπτύσσεται στις πλαγιές δίνοντάς μας είτε φρέσκα φρουτώδη κρασιά (σε συνδυασμό με το Merlot), είτε στιβαρούς οίνους βαθιάς παλαίωσης.
Η θρυλική όμως ερυθρή ποικιλία της περιοχής είναι η Μαυροδάφνη, που εκτός από τα ονομαστά γλυκά κρασιά ΠΟΠ της περιοχής της Πάτρας, δίνει και εξαιρετικό ξηρό οίνο στις πλαγιές της Αιγιάλειας και των Καλαβρύτων.